Απώλεια ενός Μεγάλου Καλλιτέχνη: Σεμπαστιάο Σαλγκάδο
Ο σπουδαίος Βραζιλιάνος φωτορεπόρτερ Σεμπαστιάο Σαλγκάδο, γνωστός για την εντυπωσιακή του ικανότητα να αποτυπώνει σε ασπρόμαυρο τις ανθρωπιστικές κρίσεις, τις πολέμους, τις περιβαλλοντικές καταστροφές και το δάσος του Αμαζονίου, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 81 ετών. Όπως ανακοίνωσε η Ακαδημία Καλών Τεχνών της Γαλλίας, της οποίας ήταν μέλος, η απώλεια του Σαλγκάδο αφήνει ένα βαθύ αποτύπωμα στον κόσμο της φωτογραφίας και της τέχνης.
Ο αυτοδίδακτος φωτογράφος χαρακτηρίστηκε από την Ακαδημία ως «μάρτυρας της ανθρώπινης τραγωδίας και της κατάστασης του πλανήτη», ενώ το έργο του αποτελεί μια μοναδική κληρονομιά. Με τα εκατοντάδες ταξίδια του, φωτογραφίες του δημοσιεύθηκαν σε κορυφαία περιοδικά, όπως τα Life και Time, καθώς και σε πολλά βιβλία και εκθέσεις σε μουσεία, ιδιαίτερα στο Παρίσι, όπου και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του.
Η φωτογραφία του Σαλγκάδο έχει απαθανατίσει δραματικές στιγμές σε χώρες όπως η Ρουάντα, η Γουατεμάλα, η Ινδονησία και το Μπαγκλαντές, εστιάζοντας σε λιμούς, πολέμους και μαζικές εξόδους προσφύγων από χώρες του τρίτου κόσμου. Οι ασπρόμαυρες εικόνες του περιλαμβάνουν επίσης τοπία, όπως οι πανέμορφοι ποταμοί του Αμαζονίου, αναδεικνύοντας τη φυσική ομορφιά της γης και την ανθρώπινη εμπειρία μέσα σε αυτήν.
Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο Σαλγκάδο διακρίθηκε με πολλές τιμές, όπως το Βραβείο Πρίγκιπα της Αστούριας το 1998 και το Βραβείο Ιδρύματος Χάσελμπλαντ το 1989. Το ντοκιμαντέρ «Αλάτι της Γης», του Βιμ Βέντερς, που παρουσίασε τα ταξίδια του στην Παπούα-Νέα Γουινέα και τον Αρκτικό Κύκλο, ήταν υποψήφιο για Όσκαρ, αναδεικνύοντας τη σπουδαιότητα του έργου του.
Ο Σαλγκάδο γεννήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1944 στην Αϊμόρες, μία αγροτική κοινότητα στην περιοχή Μίνας Ζεράις. Μεγάλωσε σε ένα αγρόκτημα με τις επτά αδελφές του και εξέλιξε τη δεξιότητα της υπομονής, η οποία θα αποδεικνυόταν ανεκτίμητη στη μετέπειτα καριέρα του. Έμαθε να περιμένει τη «σωστή στιγμή» για να συλλάβει το «ιδανικό δευτερόλεπτο» με τον φακό του.
Αρχικά σπούδασε νομικά και οικονομία, αλλά το 1969 εγκατέλειψε τη Βραζιλία με τη σύζυγό του Λέλια Βάνικ, για να αποφύγουν τη στρατιωτική δικτατορία. Στο Παρίσι εργάστηκε για τον Διεθνή Οργανισμό του Καφέ, όπου πραγματοποίησε ταξίδια στην Αφρική, απαθανατίζοντας τις πρώτες του φωτογραφίες με μια κάμερα που του δώρισε η σύζυγός του.
«Οι φωτογραφίες μου μου έδιναν μεγαλύτερη ικανοποίηση από τις οικονομικές εκθέσεις», είχε δηλώσει, και έτσι αποφάσισε να ακολουθήσει επαγγελματικά τη φωτογραφία, απορρίπτοντας μια προσοδοφόρα θέση στην Παγκόσμια Τράπεζα. Στην Αφρική, όπου αισθανόταν «σαν στο σπίτι του», πραγματοποίησε τα πρώτα του ρεπορτάζ σχετικά με την ξηρασία και τον λιμό στη Νιγηρία και την Αιθιοπία.
Η αναγνώριση του έργου του ήρθε το 1986, με τις εμβληματικές φωτογραφίες του από τη Σέρα Πελάδα στη Βραζιλία, μια «ανθρώπινη μυρμηγκοφωλιά» όπου δεκάδες εργάτες καλυμμένοι από λάσπη εργάζονταν ασταμάτητα στο μεγαλύτερο ανοιχτό ορυχείο χρυσού στον κόσμο. Επίσης, έγραφε τις «Εξόδους» που καλύπτουν τους εξαναγκαστικούς εκτοπισμούς σε 40 χώρες, εκφράζοντας τη θέση του ότι «τα σύνορα είναι τεχνητά» και ότι «ο ξένος δεν υπάρχει». Το 2022, δήλωσε στον Γαλλικό Πρακτορείο ότι «η φωτογραφία είναι τρόπος ζωής και ιδεολογία», κατά τη διάρκεια της έκθεσης «Αμαζονία» που γιορτάζει επτά χρόνια σκληρής δουλειάς στο μεγαλύτερο τροπικό δάσος του πλανήτη.