Γράφει ο Νίκος Κουκής, Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Παπάγου – Χολαργού
Μια σύγχρονη πρόταση για την εκλογή των δημοτικών αρχών
Προϋπόθεση να εμπιστευθούμε τους πολίτες και να υπάρχουν συνεννόηση και συνεργασίες
Με αφορμή την πρόσφατη διατυπωμένη πρόταση για την εκλογή Δημάρχου από την πρώτη Κυριακή και μάλιστα με ένα πρωτόγνωρο σύστημα των πολλαπλών επιλογών, δράττομαι της ευκαιρίας να παρουσιάσω, κάποιες σκέψεις μου .
Σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, πρόθεση του Υπουργείου Εσωτερικών είναι να φέρει προς ψήφιση νόμο, ο οποίος θα προβλέπει την εξής διαδικασία για την εκλογή δημάρχου από τις εκλογές του 2027:
Σε κάθε ψηφοδέλτιο εκτός από το όνομα του υποψήφιου δημάρχου και των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων μίας παράταξης, ως ίσχυε έως σήμερα, θα υπάρχουν και τα ονόματα όλων των άλλων παρατάξεων, ο κάθε ψηφοφόρος δε, θα έχει τη δυνατότητα εκτός από την πρώτη του επιλογή να κάνει και μια δεύτερη. Η δεύτερη επιλογή του κάθε ψηφοφόρου θα προσμετράται, αν η παράταξη που έχει επιλέξει ο ψηφοφόρος, δεν προκριθεί στην πρώτη ή στη δεύτερη θέση. Π.χ. αν έχουμε 5 παρατάξεις τις Α,Β,Γ,Δ και Ε και περάσουν η Β και η Γ στις δυο πρώτες θέσεις (30% η Β και 20% η Γ), θα προσμετρηθούν υπέρ τους όλες οι δεύτερες επιλογές που αναφέρουν τις παρατάξεις Β και Γ και αναγράφονται στα ψηφοδέλτια των παρατάξεων Α,Δ και Ε, δηλαδή το υπόλοιπο 50% που έμειναν εκτός των δύο πρώτων θέσεων. Στόχος, με την δεύτερη καταμέτρηση και την προσμέτρηση της δεύτερης επιλογής, είναι να εκλέγεται Δήμαρχος από την πρώτη Κυριακή.
Τέλος, εκτιμάται ότι ο νέος εκλογικός νόμος θα διατηρήσει το κατώφλι για την εκλογή δημάρχου από την πρώτη κατανομή περίπου στο 43%, ενώ αναμένεται να ισχύσει και η ηλεκτρονική ψηφοφορία.
Είναι κατανοητό ότι η δεύτερη Κυριακή, σε πρώτη φάση δημιουργεί οικονομική επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό αλλά και ταλαιπωρία στους πολίτες. Επιπροσθέτως και πιο σημαντικό είναι ότι έχει αποδειχθεί, ότι η αυξανόμενη αποχή των πολιτών ειδικά την δεύτερη Κυριακή, απαξιώνει τελείως την αντιπροσωπευτικότητα που θα έπρεπε να έχει μια εκλογική διαδικασία.
Θα ήθελα να ξεκαθαρίσω, ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο είναι στη σωστή κατεύθυνση, στην πλειονότητα των θεμάτων που αφορά στον νέο ενιαίο κώδικα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ωστόσο η εφαρμογή του εκλογικού συστήματος που φέρεται να προκρίνεται, εγείρει κάποιες ανησυχίες και απορίες:
Η εκλογή Δημάρχου για την τοπική κοινωνία είναι αντίστοιχη με την εκλογή πρωθυπουργού σε εθνικό επίπεδο. Κάνουμε δεύτερη επιλογή στο ποιος θα μας κυβερνήσει; Η εντολή μας ως πολίτες δεν είναι δεδομένη; Με αυτή τη λογική ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον αρχηγό του κόμματος που έχει πρωτεύσει. Γιατί δεν δίνεται η αντίστοιχη δυνατότητα στον πρωτεύσαντα δήμαρχο ώστε να μπορέσει να αποκτήσει μέσα από συνεργασίες, πλειοψηφία δημοτικών συμβούλων (άρα δεδηλωμένη) μέσα στην τοπική Βουλή, δηλαδή στο Δημοτικό Συμβούλιο; Γιατί αντί να απλοποιήσουμε, περιπλέκουμε τα πράγματα;
Με το σύστημα που προτείνεται θα έχουμε Δημάρχους δύο ταχυτήτων; Αυτούς της πρώτης επιλογής και αυτούς που θα έχουν εκλεγεί ως δεύτερη επιλογή; Επίσης πώς θα εκλέγονται οι Δημοτικοί Σύμβουλοι; Ο νικητής θα έχει bonus ή θα ισχύει η απλή αναλογική;
Το σύστημα που φέρεται να προωθεί η κυβέρνηση, δεν αποκλείει τις «παρασκηνιακές συνεννοήσεις» μεταξύ παρατάξεων. Δεν είναι καλύτερα η όποια συνεννόηση και διαβούλευση, μεταξύ των παρατάξεων, να γίνεται δημόσια; Τι θα γίνει στην περίπτωση που οι περισσότεροι πολίτες δεν χρησιμοποιήσουν την δεύτερη επιλογή, θα έχουμε εκλογή δημάρχων μεχαμηλή αποδοχή;
Υποβαθμίζεται η σημασία των δημοτικών εκλογών σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές, αφού πρόκειται για εκλογές fast track με σύστημα multiple choice.
Πρόκειται για διαδικασία πρωτόγνωρη, που σημαίνει ότι η εφαρμογή της θα προκαλέσει πολλές αμφισβητήσεις και αντιδράσεις, ίσως και θέματα συνταγματικότητας.
Ως προς την καθιέρωση ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, θα πρέπει να διασφαλιστούν πρώτα όλα τα κριτήρια και τα μέσα, που θα την καταστήσουν αδιάβλητη και ο πολίτης να είναι πεπεισμένος ότι πρόκειται για μια διαδικασία δημοκρατικά θωρακισμένη.
Ούτε όμως κατά την άποψη μου και το σημερινό εκλογικό σύστημα είναι το ενδεδειγμένο. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα, για να εξελιχθεί και να θεραπεύσει πολλές από τις υπάρχουσες παθογένειες, εκτιμώ ότι θα πρέπει να υιοθετήσει κάποια στιγμή, το σύστημα των πιο χειραφετημένων πολιτικά δυτικών κοινωνιών, δηλαδή να υπάρχουν ΜΟΝΟ δύο ψηφοδέλτια στις δημοτικές εκλογές.
Στο πρώτο ψηφοδέλτιο θα περιλαμβάνονται όλοι οι υποψήφιοι Δήμαρχοι και οι πολίτες θα επιλέγουν ποιόν θέλουν να εκλέξουν για να τους κυβερνήσει σε τοπικό επίπεδο.
Στο δεύτερο ψηφοδέλτιο, θα υπάρχουν όλοι οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι, όλων των παρατάξεων, ώστε ο πολίτης να μπορεί να επιλέξει τους καλύτερους και πιο άξιους ανεξαρτήτως συνδυασμού.
Με τον τρόπο αυτό ψηφίζονται και από τις δύο κατηγορίες οι πιο κατάλληλοι, οι πιο άξιοι, χωρίς να υπάρχει αμιγώς παραταξιακή σύνδεση, μεταξύ αυτών των δύο κατηγοριών.
Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η δημοκρατία και ευνοείται η συνεργασία, η διαφάνεια και η συναίνεση, χωρίς αποκλεισμούς προσώπων εντός της Δημοτικής Αρχής που θα προκύψει. Στοιχεία που έχει ανάγκη η Αυτοδιοίκηση, η οποία για να είναι αποτελεσματική και παραγωγική για τους πολίτες, πρέπει να μη βρίσκεται κάτω από κομματική κηδεμονία.
Η αλλαγή που προτείνω θα έχει άμεσο αντίκτυπο σε όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως κομματικών προτιμήσεων. Θα δημιουργήσει κίνητρο για πιο ενεργό συμμετοχή στα κοινά, αφού ο άξιος και ικανός θα αναγνωρίζεται και θα ψηφίζεται, πέρα από κάθε κομματική απόχρωση, ενώ θα ενισχυθεί και η αξιοπιστία των Δημάρχων, που μέσα από το μοντέλο της συνεργασίας, θα έχουν μεγαλύτερη αποδοχή όλες οι αποφάσεις που λαμβάνουν οι δημοτικές αρχές.